1.1. ĐẶC ĐIỂM VÀ NHU CẦU CỦA THỊ TRƯỜNG TRUNG QUỐC ĐỐI VỚI THANH LONG NHẬP KHẨU

Thanh long tại Trung Quốc chủ yếu được trồng ở một số địa phương phía Nam như Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây, Quý Châu, Vân Nam, Hải Nam… với quy mô ngày càng được mở rộng.

Theo thống kê của Bộ Thương mại Trung Quốc, năm 2016, kim ngạch xuất khẩu trái cây tươi của Trung Quốc đạt 5,48 tỷ
USD, tăng 6,3%; nhập khẩu 5,84 tỷ USD, giảm 2,7% (trong đó, 3 thị trường Trung Quốc nhập khẩu chủ yếu là Chi Lê (304,7 nghìn tấn, kim ngạch 1,19 tỷ USD), Thái Lan (572,3 nghìn tấn, kim ngạch 1,11 tỷ USD) và Việt Nam (1,09 triệu tấn, kim ngạch 628,3 triệu USD).

Nhìn chung, nguồn cung thanh long tươi cho thị trường Trung Quốc hiện nay chủ yếu từ 2 nguồn chính là thanh long nội địa do Trung Quốc tự trồng và nguồn nhập khấu từ Việt Nam.

1.2. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT, CUNG ỨNG VÀ XUẤT KHẨU THANH LONG VÀO THỊ TRƯỜNG TRUNG QUỐC

Việt Nam là nước có diện tích và sản lượng thanh long lớn nhất châu Á và cũng là nước xuất khẩu thanh long hàng đầu thế giới. Diện tích trồng thanh long ở Việt Nam tăng khá nhanh từ5.512 ha năm 2000 lên đến 44,3 nghìn ha năm năm 2016 với sản lượng đạt 819 nghìn tấn. Trong đó, diện tích trồng thanh long cả nước tập trung chủ yếu tại Bình Thuận với diện tích 27 nghìn ha, chiếm gần 64% diện tích trồng thanh long của cả nước. Sản lượng của thanh long Bình Thuận cũng chiếm hơn 63% sản lượng thanh long của cả nước.

Giá trị xuất khẩu thanh long của Việt Nam những năm qua không ngừng tăng lên, từ 32,77 ]triệu USD (tương ứng 66.428 tấn) năm 2008 lên 57,15 triệu  USD (160.008 tấn) năm 2010 và 895,7 triệu USD năm 2016 (chiếm 50,3% tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm trái cây).
Thị trường nội địa tiêu thụ khoảng 15 – 20% sản lượng thanh long, còn lại 80- 85% sản lượng được xuất khẩu với 10% xuất khấu chính ngạch và 70- 75% xuất khẩu tiểu ngạch. Đến nay, thanh long của Việt Nam đã xuất khẩu tới hơn 40 nước và vùng lãnh thổ, trong đó thị trường tiêu thụ chính là Châu Á (Trung Quốc, Thái Lan, In-đô-nê-xi-a, Hồng Công, Ma-lai-xi-a, Xinh-ga-po …) chiếm 98% về
lượng và 91,1% về giá trị; Châu Âu (Hà Lan, Tây Ban Nha, Đức, Anh…) chiếm 0,9% về lượng và4% về giá trị; Châu Mỹ (Ca-na-đa, Hoa Kỳ, Chi Lê…) chiếm 1, 1% về lượng và 4,8% giá trị. Đặc biệt, gần đây các doanh nghiệp ở Bình Thuận đã mở rộng xuất khẩu thanh long sang các thị trường mới như Mi-an-ma, Ca-ta, Tây Ban Nha và Ân Độ.

Trong những thị trường tiêu thụ chính thanh long của Việt Nam, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ chủ lực, giai đoạn 2011 –Tùy chỉnh 2015, xuất khẩu thanh long của Việt Nam sang: Trung Quốc chiếm 81,2% về lượng và 72,8% về giá trị. Từ 2011 đến nay, thanh long Việt Nam xuất sang Trung Quốc qua hai cửa khẩu là Pò Chài (tỉnh Quảng Tây) và Hà Khẩu (tỉnh Vân Nam). Ngoài ra, thanh long còn được cư dân biên giới 2 nước mua bán ở các cặp cửa khẩu h phụ, người dân Trung Quốc được miễn thuế nhập khẩu và thuế VAT với mức 8.000 Nhân dân tệ/người/ngày.